BERKHAN

MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİ

           

İstanbul –  Nisan/2005

                                              

                                  

                                               ÖZ

                                  

                                            Özellikle tanınmış markanın değeri genellikle  işletmenin    değerinden daha büyük olabilmektedir.Bir ülkenin gelişmişlik düzeyinin     belirlenmesinde markaların değeri de önemli bir kıstastır. Bu nedenle markalaşmak           önemlidir, tabi ki markanın korunması için gerekli tüm önlemleri almak kaydı             ile.Markanın lisans yolu ile kullanım hakkının elde edilmesinin hem zaman, hem         emek hem de masraf açısından çok daha elverişli olduğu da bir gerçektir ; iyi bir          marka lisans sözleşmesi ile her iki taraf açısından da güvenceye alınması koşuluyla.                                       Marka Lisans Sözleşmesi, içerdiği sözcüklerden de açıkça             görüldüğü üzere bir yandan    Fikri ve Sınai Haklar Hukuku ile (özelde Marka             Hukuku ile )diğer  yandan Borçlar Hukuku ile (özelde Sözleşmeler Hukuku ile )       ilişkilidir.Bir başka yönü ile ( rekabeti sınırlayabilme özelliği nedeniyle ) de            Rekabet Hukuku ile yakından ilgilidir.İster basit, ister tekelci (inhisari) olsun   sorunsuz ve etkin bir marka lisans sözleşmesinin hazırlanabilmesi için  bu hukuk         dallarının  amacı, kapsamı, kuralları  iyi bilinmelidir.

                                               Bu proje çalışmasının amacı  ,markanın, sözleşmenin,     lisansın ne demek olduğundan başlayarak , bu kavramların özelliklerini,      işlevlerini ve çeşitlerini  inceleyerek , marka lisans sözleşmelerinin kurulması,   hükümleri ve sona ermesine ilişkin kuralları irdelemek ve sonuçta marka lisans             sözleşmelerinin geçerliliğine etki eden (markanın sona ermesi, hükümsüzlük,    rekabet kuralları..vs.) sorunları göz önüne sererek  geçerli ve etkin bir  marka    lisans   sözleşmesinin nasıl olabileceğine ilişkin çözüme katkı sağlamaktır.

                                                                                              İhsan BERKHAN

                                                                                              Avukat / Marka&Patent Vekili

            NOT: “Marka Lisans Sözleşmesi “ İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler       Enstitüsü Uluslar arası Ticaret Hukuku ve Avrupa Birliği Yüksek Lisans             Programı Bitirme Projesi olarak 15 Nisan 2005 tarihinde sunulmuş ve          onaylanmıştır.

                                                            İÇİNDEKİLER

Proje Onay sayfası                                                                                                   ii

Öz                                                                                                                             iii

Kısatmalar                                                                                                                xi                               

GİRİŞ                                                                                                                                  1

                                                          B i r i n c i    B ö l ü m                         

            MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİNİN TEMEL KAVRAMLARI                        

I-MARKA                                                                                                               4                                                                                                       

A.GENEL BİLGİLER

1. Tanım:                                                                                                                   6

2. Kapsam:                                                                                                               7         

B.MARKANIN  TÜRLERİ                                                                                    8

1.Ticaret Markası :

2.Hizmet Markası:

3. Garanti Markası:

4. Ortak Marka :                                                                                                       9

5. Diğer Adlandırmalar:                                                                                           10

II-SÖZLEŞME KAVRAMI :                                                                                11

A. GENEL BİLGİLER

1.Tanım:                                                                                                                   12

2.Kapsam :                                                                                                                13

a. Sözleşme Özgürlüğü İlkesi :

1) Sözleşme yapıp yapmama özgürlüğü :                                                                 14

2) Sözleşmenin karşı tarafını seçme özgürlüğü

3) Şekil özgürlüğü :

4)Sözleşmenin içeriğini ve tipini belirleme özgürlüğü

5) Sözleşmenin içeriğini değiştirme ve sözleşmeyi ortadan kaldırma özgürlüğü     15

b. Eşitlik İlkesi:

c.  Nisbilik ve Üçüncü Kişi Aleyhine Borç Kurulamaması İlkesi

d.  Sözleşmelerin Rızailiği İlkesi:                                                                             16

e. Objektif İyiniyet ( Dürüstlük) İlkesi:

f. Kusurlu Sorumluluk İlkesi:

g.  Sözleşmelerde İvazlılık İlkesi:

h.  Hakimin Takdir Yetkisine Sahip Olması İlkesi:                                                  17

C.  SÖZLEŞME TÜRLERİ :

1.    Hukuk Alanına Göre Sözleşmeler

2.   Edim İlişkisi Bakımından:

3.Kanunla Düzenlenip Düzenlenmediğine Göre:                                                     18

a-İsimli (Tipik) Sözleşmeler

b. İsimsiz( Atipik) Sözleşmeler:

(1).Kendine Özgü Yapısı Olan ( Sui Generis) Sözleşmeler 

(2) Karma Sözleşmeler:                                                                                            19

(3) Bileşik Sözleşmeler:

III-LİSANS SÖZLEŞMESİ:                                                                                 20

A-GENEL OLARAK

1. Tanım:                                                                                                                  22

2. Kapsam:

B. LİSANS SÖZLEŞMESİNİN  İŞLEVLERİ                                                      23

1.  Lisans Sözleşmesinin İşlevleri:

a. Ekonomik İşlev:                                                                                                   24

b.İthalat Yasağının Aşılması İşlevi

c.Teşebbüslerin Ekonomik Gruplaşması / Pazarın Genişlemesi İşlevi:

d. Piyasada Hakimiyet Kurabilme İşlevi:                                                                 25

e. Rekabetin Arttırılması İşlevi

f. Sulh İşlevi:

g. Vergi  Tasarrufu İşlevi                                                                                         26

h. Teknoloji Aktarım İşlevi:

i. Tazminatın Belirlenmesinde Ölçüt Olma İşlevi:

C.  SINAİ HAKLARDA   LİSANS ÇEŞİTLERİ                                                 27

1. Kapsam:

2. Konusuna Göre Lisans Çeşitleri:

3. Sınai Haklara İlişkin  Lisans (Sözleşmesinin ) Çeşitleri ;

a.  Patent Lisans Sözleşmesi:                                                                                    28

b. Faydalı Model Lisans Sözleşmesi:                                                          

c. Endüstriyel Tasarım Lisans Sözleşmesi:                                                               29

d. Marka Lisans Sözleşmesi:                                                                                     30

e. Ticaret  Unvanı ve İşletme adı:

f.   Teknik Bilgi (Know-How) Lisans Sözleşmesi :

g.  Tanıtıcı Unsurlar :                                                                                    31

                                                     İ k i n c i   B ö l ü m                                                                       MARKA LİSANS SÖZLEŞMELERİ

I- MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİ KAVRAMI, HUKUKSAL

 NİTELİĞİ , ÖZELLİKLERİ, ÇEŞİTLERİ :                                                    33

A.   GENEL OLARAK

B.     MARKA TESCİLİNDEN DOĞAN HAKLARLA İLGİLİ  HUKUKİ

      İŞLEMLER:                                                                                                      34

1.Markanın Devri:

2. Markanın Rehni:                                                                                                  35

3. Markanın Haczi:                                                                                                   36

4. Markanın Lisansa Verilmesi:

C. MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİ KAVRAMI, HUKUKSAL

NİTELİĞİ  VE ÖZELLİKLERİ:          

1.Kavram :                                                                                                                37

2. Marka Lisans Sözleşmesinin Hukuksal Niteliği:

3. Marka Lisans Sözleşmesinin Özellikleri:                                                              38

D.  MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ :                                       40

1.Yetkinin Kapsamına Göre

a.(Basit) Marka Lisans Sözleşmesi ( İnhisari Olmayan  Marka Lisansı) :                   41

b.  Tekelci Marka Lisans Sözleşmesi (İnhisari Marka Lisansı)                                 42

(1) Tekelci Marka Lisans Sözleşmesi :

(2)  Bağımlı - Tekelci  Marka Lisans Sözleşmesi

(Bağımlı İnhisari Lisans / Münferit Lisans) :                                                44

2. Sözleşmenin İçeriğine Göre:

a. Satış İçerikli Marka Lisans Sözleşmesi:

b.Üretim İçerikli Marka Lisans Sözleşmesi:                                                             45

c. Dış Alıma İlişkin Marka Lisans Sözleşmesi:

d.Dış Satıma İlişkin Marka Lisans Sözleşmesi:

3.Lisans Alanın Niteliğine Göre:

a.Kişisel Lisans:

b. İşletme(Teşebbüs)/Birlik Lisansı:                                                                          46

4. Lisans Bedeline Göre:

a.Bedelli Lisans:

b.Bedelsiz (Serbest) Lisans :

5.Tarafların İradesine Göre:

a.Sözleşmesel Lisans:

b.Zorunlu Lisans:                                                                                                     47

6.Coğrafi Alana Göre:                                                                                              48

a.Bölgesel Lisans:

b.Ülkesel Lisans:

7.Lisansın Kapsamına Göre:

a.Kısmi Lisans:

b.Tam Lisans:                                                                                                           49

c. Geniş Lisans:

8.Lisansın Süresine Göre:

a.Süreli Marka Lisans Sözleşmesi:

b.Süresiz ( Belirsiz süreli) Marka Lisans Sözleşmesi

9.556-KHK ‘da Düzenlenen Lisans Türleri:                                                            50

a.İnhisari Lisans ( Bkz: Yukarıda incelendi)

b.Basit Lisans  ( Bkz:Yukarıda incelendi)

c.Alt Lisans:

II-MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI TARAFLARI ,

 İÇERİĞİ,  ŞEKLİ  VE  TESCİLİ:                                                                     51       

A.MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI :

B.  MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİNİN  TARAFLARI:                                      52

a.Lisans Veren:                                                                                                         53

b.Lisans Alan:            

C. MARKA  LİSANS  SÖZLEŞMESİNİN  İÇERİĞİ,

    UNSURLARI,  ŞEKLİ  VE TESCİLİ:                                                              54

1.İçeriği:

2.Unsurları:                                                                                                               55

3.Şekli:                                                                                                                     56

4.Tescili:        

III- MARKA LİSANS SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ:                            58

A. TARAFLARIN TEMEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ

1. Lisans Verenin Temel Yükümlülükleri:

2. Lisans Alanın Temel Yükümlülükleri:                                                                  59

3. Tarafların Ortak Yükümlülüğü: Markanın Üçüncü Kişilere Karşı Korunması:    60

B. TARAFLARIN YAN YÜKÜMLÜLÜKLERİ:

C.     MARKA HAKKINA TECAVÜZ  HALİNDE  DAVA HAKKI:                  61

1.Lisans Veren  Marka Sahibinin  Dava Hakkı:

2. Markaya Tecavüz Halinde Lisans Alanın Dava Hakkı:                                       62

a.Tekelci Lisansta Lisans Alanın Dava Hakkı:

b.Basit Lisansta Lisans Alanın Dava Açma Hakkı:                                                 63

3. Marka Hakkına Tecavüz Halleri:                                                                          65

a. 9’uncu Maddenin İhlali :

b. Markayı Taklit Etmek:                                                                                         66

c.Taklit Markayı Bilerek Ticari Amaçla Elinde Bulundurmak:

d. Lisans Yolu İle Verilmiş Hakları İzinsiz Genişletmek  veya

    Bu hakları Üçüncü Kişilere Devretmek

e.Tecavüze İştirak,Yardım,Teşvik, Kolaylaştırma:                                                  67

f. Taklit Markalı Ürünle İlgili Bilgi Vermekten Kaçınmak:

4. Marka Tecavüzü Nedeniyle İleri Sürülebilecek Talepler ve Açılabilecek Davalar:        

a. İhtiyati Tedbir Talebi:                                                                                           68

b.Gümrüklerde El koyma Talebi:

c.Delillerin Tespiti:

d.Tecavüzün Durdurulması ve Önlenmesi Davası:

e.Tecavüzün Tespiti Davası:                                                                                     69

f.  Tecavüzün Giderilmesi Davası:

g. Tazminat Davaları:                                                                                               70

h. Ceza Davaları:                                                                                                      71

5.  Zamanaşımı :                                                                                                       72

6.  Görevli ve Yetkili Mahkeme:

IV- MİLLETLERARASI UNSURLU MARKA LİSANSI

SÖZLEŞMELERİNE  UYGULANACAK  HUKUK:                                      73

V- MARKA LİSANS SÖZLEŞMELERİNİN SONA ERMESİ                                  75

A.    SONA ERME SEBEPLERİ:

1.Genel Olarak:

2. Süre:

3. Şartın Gerçekleşmesi:                                                                                     76

4.  Vazgeçme, Dönme:    

5.  Fesih:                                                                                                             77

6. İşlem Temelinin Çökmesi:

7. Ölüm,İflas  ve Diğer Nedenler

2. LİSANS SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNDEN SONRAKİ  DURUM :78

1. Sözleşme Sonrası Tarafların Yükümlülükleri:

a. Lisans Alanın Yükümlülükleri:

b.Lisans Verenin Yükümlülükleri:                                                                      79

                                                           Ü ç ü n c ü    B ö l ü m                         80

                   MARKA LİSANS  SÖZLEŞMESİNİN  GEÇERLİLİĞİNİ  

                                      ETKİLEYEN    TEMEL SORUNLAR

I- MARKA LİSANS SÖZLEŞMELERİNİN GEÇERLİLİĞİNE

ETKİ EDEN  MARKA HUKUKUNDAN KAYNAKLI SORUNLAR:       

A. MARKA HAKKININ SONA ERMESİNİN LİSANS SÖZLEŞMELERİNE ETKİSİ:       

1. Markanın Lisans Sözleşmesinin Kurulması Aşamasında Yokluğu:

2. Marka Lisans Sözleşmesinin Kurulmasından Sonra Marka Hakkının Ortadan Kalkması:

B. MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ VE LİSANS SÖZLEŞMESİNE ETKİSİ:          82

1. Markanın Hükümsüzlüğü :

2. Markanın Hükümsüzlüğünün Lisans Sözleşmelerine Etkisi:                                84

C. MARKA HAKKININ TÜKETİLMESİ  VE LİSANS

    SÖZLEŞMELERİNE ETKİSİ:                                                                           86

1. Marka Hakkının Tüketilmesi:

2. Marka Hakkının Tüketilmesinin Lisans Sözleşmesine Etkisi:

II- REKABETE İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN MARKA LİSANS

SÖZLEŞMELERİNİN GEÇERLİLİĞİNE ETKİSİ:                                       88

A. REKABET HUKUKU VE UYGULAMASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER:

1. Kavramlar:

2. Rekabeti Engelleyen Uygulamalar:                                                                      89

a. Anlaşma, Uyumlu Eylem ve İşletme Birliği Kararları

(1) Anlaşma:

i- Yatay Rekabet Sınırlaması:                                                                                  90

ii- Dikey Rekabet  Sınırlaması:                                                                                 91

(2) Uyumlu Eylem:

(3) Teşebbüs Birliklerinin Karar ve Eylemleri:

b. Hakim Durumun Kötüye Kullanılması:                                                               92

c.Birleşme ve Devralmalar:

3. Muafiyet ve Menfi Tespit:                                                                                   93

B. FİKRİ VE SINAİ HAKLARIN REKABET HUKUKU İLE İLİŞKİSİ:

C. MARKA LİSANS SÖZLEŞMELERİ VE REKABET SINIRLAMASI:        94

1.Genel Bilgiler :                                                                                                      95

2. Uygulamaya İlişkin Örnekler:                                                                              97

a. Lisans Alana İlişkin Kısıtlama Örnekleri:

b.Lisans Verene İlişkin Kısıtlama Örnekleri:                                                99

c.Lisans Sözleşmeleri Alanında Hakim Durumun Kötüye

   Kullanılmasına İlişkin Örnekler:                                                                            100

3.Hükümleriyle Rekabeti Sınırlayan Marka Lisans Sözleşmelerinin

   Geçerliliğine  İlişkin Sonuçlar:                                                                              101

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME                                                                                  103

Kaynakça:                                                                                                                105

EK-1: İnhisari (Tekelci) Marka Lisans Sözleşmesi Örneği                                       109

EK-2: Basit Marka Lisans Sözleşmesi Örneği                                                         112

                                               KISALTMALAR

AB                              :           Avrupa Birliği

AET                            :           Avrupa Ekonomik Topluluğu

AT                              :           Avrupa Topluluğu

a.e.                              :           aynı eser

a.g.e.                           :           adı geçen eser

ATAD                        :           Avrupa Topluluğu Adalet Divanı

BK.                             :           Borçlar Kanunu

Bkz.                            :           Bakınız

C.                                :           cilt

d.n.                             :           dip not

E.                                :           Esas

FSEK                         :           Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu

HD.                            :           Hukuk Dairesi

K.                               :           Karar

KHK                          :           Kanun Hükmünde Kararname

KHKY                                   :           Kanun Hükmünde Kararnamenin Uygulama Şeklini Gösterir                                             Yönetmelik

m.                               :           madde

MK.                            :           Medeni Kanun

MÖHUK                    :           Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku

RG.                             :           Resmi Gazete

RKHK                                   :           Rekabetin Korunması Hakkında Kanun

s.                                 :           sayfa

T.                                :           tarih

T.C.                            :           Türkiye Cumhuriyeti

TK.                             :           Türk Ticaret Kanunu

TPE                            :           Türk Patent Enstitüsü

TRIP’S                       :           Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property                                           Rights. (Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması )  

TSE                            :           Türk Standarları Enstitüsü

Vd.                             :           ve devamı

Vs.                              :           ve saire

Y.                               :           Yargıtay

Yay.Haz.                    :           Yayına Hazırlayan

YÖN.                         :           Yönetmelik

Yuk.Bkz.                    :           Yukarıya Bakınız

544-KHK                   :           544 sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında                                       Kanun Hükmünde Kararname

551-KHK                   :           551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında Kanun                                                  Hükmünde Kararname

554-KHK                   :           554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun                                       Hükmünde Kararname

555-KHK                   :           555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun                                                 Hükmünde Kararname

556-KHK                   :           556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun                                                             Hükmünde Kararname

556-KHKY                :           556 sayılı Markaların Korunması Hakkında kanun Hükmünde                                           Kararnamenin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmelik